6 июля 2020
Јараш јайдыҥ кичӱ изӱ айы школды божодып јаткан ӱренчиктерге эҥ ле сакыл-
талу ла ӧкпӧӧриштӱ ӧй: калганчы кӱзӱҥи, ченелте экзамендер ле јаан јӱрӱмниҥ
јолына алтамдар. Је оору-јобол ло колбой бистиҥ быјылгы выпускниктериске
ӱредӱзин айылдарында ӱренип божодоло, калганчы кӱзӱҥиниҥ линейказы-
на интернет ажыра туружарга келишкен. Андый да болзо, быјыл аймагыста
ӱредӱниҥ аҥылу образецтӱ аттестаттарын алган балдардыҥ тоозы кӧп болгоны
сӱӱндирет. Ӱредӱлик бӧлӱктиҥ јетирӱзиле болзо, ӱредӱзин бийик темдектерле
божоткон балдардыҥ тоозы ончо јаба 7: 9-чы класста 3 бала- Асканакова Замира
Николаевна (Саратан), Токоекова Алена Алексеевна (Улаган), Тойдонова Есения
Владимировна (Чибит); 11-чи класста 4 бала – Конунова Кемине Эркиновна
(Саратан), Тербекова Айлана Арсентьевна (Улаган), Гончарова Елизавета Оле-
говна (Акташ), Бадыкин Айдыҥ Германович (Чибилӱ).
Бӱгӱнги бичимелимде мен тӧрӧл школымныҥ тӱӱкизинде баштапкы ла катап бийик
кайрал алганы керегинде бичибес аргам јок. Чибилӱниҥ орто ӱредӱлӱ школы керегин-
де баштапкы јетирӱлер 1935 јылдарга келижет. Баштапкы ӱредӱчи болуп ол ӧйлӧрдӧ
1891 јылдыҥ Челчушев Яким Семенович деп кижизи иштеген, ол кижиге школдыҥ
ижинде јаан болужын аказы Челчушев Андрей Семенович јетирген. Ол тужында
школдо башка тура јок болгонын темдектеер керек, јаҥыс ла 1958 јылда коштой турган
Кара-Кујур јурттаҥ тура экелип тудала, школ эдип салган. Кийнинде 1980 јылдарда
«Улаганский» совхозтыҥ конторазы болуп тудулган эки кат тура школго берилген.
1992 јылда Чибилӱниҥ баштамы школына ӱзеери толо эмес орто школ ачылып, Юлия
Трифоновна Чуу директор болуп тудулган. Башка-башка ӧйлӧрдӧ школды Енчинова
Наталья Осиповна, Белеев Моисей Понтьевич, Тадыкина Татьяна Андреевна, Тыдыков
Тимур Алексеевич, Адыкаева Ольга Моисеевна башкарган. 2014 јылдаҥ ала школдыҥ
директоры болуп Санина Эмилия Лазаревна иштейт.
- Тургуза ӧйдӧ бистиҥ школдо 161 бала ӱренет, олорго билгирди 31 ӱредӱчи берет,
штатта ончо јаба 46 кижи иштейт. Школдыҥ ӧмӧлигиниҥ 45% јиит ӱредӱчилер, эҥ
ле јаан јашту, ченемелдӱ ӱредӱчи Белеева Александра Ивановна иштейт. 2019-2020
јылдарда школдыҥ штадына ИКТ ордынчызы ла педагог-логопед деп јаҥы јамылар
кийдирилген. 2017-2018 ӱредӱ јылдарда Чибилӱниҥ школыныҥ тӱӱкизинде баштапкы
ла катап текши толо ӱредӱниҥ аҥылу образецтӱ аттестадын Айдыҥ Бадыкин алган
ла ол ок бала быјыл 11-чи классты андый ок аттестат ла алтын медаль ла јеҥӱлӱ бо-
жоткон. Айдыҥ бойы тӧп кылык-јаҥду, ичкери јӱткӱӱлдӱ, ачык-јарык кылыкту бала
болор. Ол бистиҥ школдыҥ оморкодузы нениҥ учун дезе ӱредӱнеҥ башка Айдыҥ
јаантайын ла аймак ла республика кеминде јӱзӱн-јӱӱр конкурстарда, олимпиадаларда
эрчимдӱ туружып, јеҥӱлӱ јерлер алат. Бойыныҥ ӱредӱге јӱткӱӱлиле Айдыҥ бистиҥ
школдыҥ ӱренчиктерине јаантайын тем кӧргӱзет. Учурал келижерде мен бӱгӱн
бойымныҥ ла школдыҥ ӧмӧлигиниҥ адынаҥ јаан быйанымды Айдыҥныҥ эне-адазына
айдып, Айдыҥга ченелте-экзамендерди једимдӱ табыштырып, амадаган амадузына
јединип, талдап алган ӱредӱзине буудак јогынаҥ кирип алзын деп акту кӱӱнимнеҥ
кӱӱнзейдим. Анайда ок ӱредӱчилерге база јаан быйанымды јетирип турум, кажы ла
ӱренчиктиҥ једими ол слердиҥ канча јылдарга ак-чек бӱдӱрген ижигердиҥ бийик
турултазын кӧргӱзет. Тӧрӧл школысты баштапкы јаан једимиле уткуп турум!- деп
Эмилия Лазаревна айтты.
Айдыҥ Чибилӱде Эльза Васильевна ла Герман Михайлович Бадыкиндердиҥ билезин-
де чыккан. Нак биледе ӱч баланыҥ ортозында эҥ оогош эрке балазы болор. Эјези Лилия
Кара-Кујурда ФАП-тыҥ фельдшери болуп иштейт, аказы Герман Томск каланыҥ госу-
дарстволык университедин једимдӱ божодып, тургуза ӧйдӧ Алтай Республиканыҥ акча-манаттыҥ министер-
ствозында бюджет аайынча эрчимдӱ иштейт. Энези Эльза Васильевна 30 јылды ажыра собесте иштеп, бу ла кӱндерде
Алт ай Ре спубликаныҥ Башкарузыныҥ Кӱндӱлӱ грамотазыла кайралдат- канын темдектебеске база болбос.
Айдыҥ Бадыкин: « Б ӱ г ӱ н г и к ӱ н м е н и ҥ јӱрӱмимде эҥ јаркынду кӱн болот, нениҥ учун дезе канча јылдардыҥ туркуны-на албаданып ӱренгеним меге аҥылу аттестат ла алтын медаль экелген. Школдыҥ баштамы класстары баланыҥ анаҥ ары ӱредӱзине јаан камаанын јетирет, оныҥ учун мен баштапкы ӱредӱчиме Оксана Алексеевна Бадыкинага јаан
быйанымды айдадым. Баштамы класстардыҥ кийнинде мен эки јарым јылдыҥ
туркунына калада В.К.Плакастыҥ адыла адалган гимназияда ӱренгем, је кандый да
болзо айлымда, јуртымда јакшы болгонын оҥдоп, ойто кайра тӧрӧл школыма ӱренип
келгем. Бу сӱӱнчилӱ кӱнде мен эне-адама, ончо ӱреткен ӱредӱчилериме, класстыҥ
башкараачылары Айсула Арсентьевна Ядановага ла Марина Ильинична Тойдоновага
быйаным айдып, анаҥ ары ижи-тожы тоомјылу ла быйанду болзын деп кӱӱнзейдим».
«Айлар айланып, јылдар јылыжып, база бир ӱредӱлӱ јыл тӱгенип, бистиҥ Чибилӱ
јурттыҥ орто текши ӱредӱлӱ школыныҥ 11 клазын 7 ӱренчик једимдӱ божодып,
јӱрӱмниҥ јаан јолына чыгып јат. Олордыҥ ортозында ӱредӱге ак-чек, јилбиркек, ал-
баданчак, билгириле, јаан једимдериле, јеҥӱлериле аҥыланып, школдыҥ тӱӱкизинде
баштапкы алтын кайрал алган ӱренчик Айдыҥ Бадыкин. Бу бистиҥ школго јаан сӱӱнчи
ле јаан једим! Мыныла колбой школды божодып јаткан ӱренчиктеримди уткуп, мындый
јолдыктар кӱӱнзейдим: јолыгар ачык болзын, јаантайын слерде ырыс болзын, амадаган
амадулар бӱдӱп турзын, су-кадык айланып јӱрзин, кӱттеҥ, буудактаҥ коркыбай, бек
сананып, јӱрӱмди алтагар, јана баспай, ӧрӧ учугар!»- деп Марина Ильинична канча
јылдарга башкарып, јуук болуп калган балдарына алкыш сӧстӧрин айдып, кӱӱнзеди.
Адакыда, бис Айдыҥга ченелте-экзамендерди јакшы табыштырып, кӱӱнзеген Москва
каланыҥ авиационный институдына буудак јогынаҥ кирип, албаданып ӱренип, једимдӱ
божодып, албатызына тузалу, билгири бийик специалист болзын деп кӱӱнзейдис!
